Üniversitemiz Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. İbrahim BOLAT yürütücülüğünde hazırlanan “Kayısıda Su ve Düşük Sıcaklık Streslerine Karşı Silisyum Uygulamasının Tolerans Yükseltici Etkilerinin İncelenmesi” konulu araştırma projesi, TUBİTAK 2022-1. Dönemi 1001-Araştırma projeleri kapsamında desteklenmeye değer bulunmuştur. Yürütücü Kuruluş olarak Üniversitemizin yer aldığı projede, 4 farklı üniversite ile Tarım ve Orman Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü’ne bağlı bir araştırma enstitüsünde farklı disiplinlerdeki konu uzmanı araştırıcılar görev almaktadır.

Kayısı, dünyada üretim alanı ve üretim miktarı bakımından Türkiye’nin birinci sırada yer aldığı, sert çekirdekli bir meyve türüdür. Kayısı, aynı zamanda Türkiye açısından önemli bir ihraç ürünüdür.  İlkbahar aylarında yaşanan düşük sıcaklık dalgalanmalarına göre değişmekle birlikte, dünya yıllık taze kayısı üretimini %20-22’lik bölümünü Türkiye karşılamaktadır. Ülkemizde üretilen kayısıların önemli bölümü kurutmalık olarak değerlendirilmektedir. Dünya kuru kayısı üretiminin ve ihracatının yaklaşık %70-75’lik bölümünü tek başına Türkiye sağlamaktadır.

Kayısıda, bazı yıllarda, ilkbahar döneminde meydana gelen düşük sıcaklıklar ve yaz aylarında yaşanan kuraklık olaylarının neden olduğu zararlar verimde önemli kayıplara yol açmaktadır. Bu durum, üretici gelirinde ve ihracat yoluyla ülkemize kazandırılan döviz gelirlerinde de önemli azalmalar meydana getirmektedir.  

Bitkilerin gelişim ve fonksiyonları üzerinde direkt veya endirekt mekanizmalar aracılığı ile meydana getirdiği olumlu etkilerin anlaşılmaya başlaması nedeniyle, silisyum elementine karşı dünyada artan bir ilgi ile karşılaşılmaktadır.

Yapılan çalışmalarda, silisyumun stres koşulları altında zayıflayan bitki savunma sisteminin kuvvetlendirilmesi üzerinde olumlu etkiler meydana getirdiği saptanmıştır. Silisyumun; bitkilerin su stresi, tuz ve ağır metal toksitesi, rüzgar zararı, düşük veya yüksek ışık intensitesi, aşırı radyasyon ve don gibi fiziksel stres koşullarında korunmasını sağladığı belirlenmiştir. Ayrıca, bu elementin bitkilerde biyotik ve abiyotik streslere karşı meydana getirdiği tolerans yükseltici etkiler aracılığı ile büyümeye ve verim artışında da fayda sağladığı tespit edilmiştir.

Projemizde, önemli ihraç ürünümüz olan kayısıda, bahçe koşullarında yapılacak silisyum uygulamalarıyla, küresel iklim değişiminin etkisiyle sürekli artış gösteren su ve düşük sıcaklık stresinin olumsuz etkisinin ortaya konarak, azaltılması konusu incelenecektir.